سیستم تخلیه دود پارکینگ، راهنمای سریع
سیستم تخلیه دود پارکینگ یکی از موارد مهم در تامین امنیت ساختمان ها هنگام آتش سوزی است. بیشتر تلفات جانی هنگام آتش سوزی ناشی از مسمومیت و عوارض ناشی از دود آتش است. با توجه به اینکه پارکینگ ساختمان ها در طبقات زیرین قرار دارد و امکان تهویه به صورت طبیعی کمتر وجود دارد راه اندازی سیستم تخلیه مناسب برای پارکینگ به منظور تخلیه دود حریق بسیار مهم است.
البته اهمیت سیستم تخلیه دود پارکینگ تنها منحصر به هنگام آتش سوزی نیست و داشتن سیستم تهویه به منظور خارج کردن گازهای سمی اگزوز خوردوها از جمه مونوکسید کربن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
اهمیت راه اندازی سیستم تخلیه دود پارکینگ
راه اندازی سامانه تخلیه دود در پارکینگ ها، چند هدف عمده دارد که عبارتند از:
- تخلیه دود ناشی از آتش سوزی
- تهویه گازهای ناشی از کارکرد اتوموبیلها در پارکینگ خصوصا تهویه گاز منوکسید کربن
- فراهم آوردن مسیری امن برای خروج افراد و بهبود عملکرد نیروهای آتش نشانی
تهویه انواع پارکینگ
برای انتخاب یک سیستم تخلیه دود پارکینگ مناسب ابتدا باید نوع پارکینگ مشخص شود.
پارکینگ ها به دو دسته تقسیم میشوند:
- پارکینگ خصوصی
- پارکینگ عمومی
پارکینگ ساختماهای مسکونی و تجاری جزو پارکینگ های عمومی محسوب میشوند. پارکینگهای عمومی هم به نوبه خود به سه دسته تقسیم میشوند:
- پارکینگ باز
- پارکینگ نیمه باز
- پارکینگ بسته
پارکینگ باز
پارکینگ باز به پارکینگی اطلاق میشود که حداقل در دو سمت پارکینگ داری بازشو باشد و مساحت این بازشوها دست کم معدل ۲۰ درصد مساحت جانبی دیوار باشد. همچنین بازشوها باید در دو طرف توزیع شده باشند و مجموع طول آنها دست کم ۴۰ درصد دیوار جانبی باشد.
لازم به ذکر است نباید رمپ ها را به عنوان بازشو طبیعی در نظر گرفت.
در پارکینگهای باز با توجه به مشخصاتی که ذکر کردیم از تهویه طبیعی استفاده میشود.
پارکینگ نیمه باز
در این پارکینگها مساحت بازشوهای طبیعی باید دست کم ۲.۵ درصد مساحت کف باشد. در پارکینگهای نیمه باز، تهویه هم به صورت طبیعی و هم به صورت مکانیکی انجام میشود. تهویه مکانیکی توسط فن انجام میشود و باید حداقل سه بار در هر ساعت انجام گیرد.
پارکینگ بسته
پارکینگ بسته به پارکینگی گفته میشود که دراری بازشوی طبیعی نباشد یا در صورت دارا بودن بازشو، مساحت آن از میزان ذکر شده برای پارکینگ نیمه باز کمتر باشد. در این پارکینگها تهویه و تخلیه دود ناشی از آتش سوزی و احتراق موتور خودروها کاملا به صورت مکانیکی و توسط فن ها انجام میشود. این سیستم مکانیکی باید توانایی تهویه پارکینگ برای حداقل ۶ بار در ساعت در شرایط عادی و حداقل ۱۰ بار در ساعت در شرایط حریق را داشته باشد.
انواع سیستم تهویه و تخلیه دود پارکینگ
با توجه به نوع پارکینگ باید سیستم تخلیه دود پارکینگ متناسب با آن را در نظر گرفت. انواع این سیستم ها عبارتند از:
- سیستم طبیعی
- سیستم مکانیکی
سیستم تخلیه دود طبیعی
سیستم تهویه طبیعی با استفاده از بازشوهای پارکینگ و به کمک باد صورت میگیرد. بازشوهای طبیعی باید همیشه کاملا باز بوده و مانعی نداشته باشند. حتما توجه داشته باشید استفاده از تهویه طبیعی به عنوان تنها روش تهویه در هنگام آتش سوزی و وجود دود، خطرناک است و باید در کنار آن از روشهای مکانیکی هم استفاده شود.
اما سیستم پاکسازی دود مکانیکی خود به دو دسته تقسیم میشود:
- تهویه مکانیکی با کانال کشی
- تهویه مکانیکی با جت فن
سیستم تهویه مکانیکی با کانال کشی
در این سیستم، تهویه با استفاده از فن های معمولی انجام میشود. در این روش از دو نوع فن استفاده میشود، فن تخلیه دود و فن هوای تازه. که این دو فن با استفاده از کانالهایی که در پارکینگ نصب میشوند به خارج از پارکینگ و هوای آزاد مرتبط هستند. فن تخلیه، دود خارج شده از اگزوز خودروها و دود آتش سوزی را به بیرون پارکینگ منتقل کرده و فن هوای تازه (جبرانی) هم هوای تازه را از محیط بیرون به پارکینگ تزریق میکند.
این سیستم معایبی هم دارد:
- عدم امکان اجرای این روش در پارکینگهای با ارتفاع کم به دلیل اشغال فضای سقف پارکینگ توسط کانالها
- سر و صدا و کاهش زیبایی پارکینگ به علت وجود کانالها
- برخی قسمتهای پارکینگ به خوبی تهویه نمیشوند
- هزینه بالای اجرا و نگهداری
سیستم تهویه مکانیکی توسط جت فن
در این سیستم، جت فن ها هوای تازه را به همه نقاط پارکینگ میرسانند و جریانی از هوا به وجود می آورند. جت فن یک نوع فن سقفی است که تراست و قدرت پرتاب هوای بالایی دارد و جایگزینی برای کانال کشی میباشد که در ادامه در مورد آن بیشتر صحبت میکنیم.
در صورت استفاده از این سیستم در صورت بروز آتش سوزی، جت فن ها باید با یک تاخیر زمانی فعال شوند این تاخیر برای پارکینگها ی بزرگ ۱۸۰ ثانیه و برای پارکینگهای کوچک ۱۲۰ ثانیه می باشد.
جت فن پارکینگی
جت فن ها قدرت پرتاب هوای بالایی دارند و میتوانند هوای تازه را به همه قسمتها رسانده و هوای آلوده به گاز مونوکسید کربن و دود را به خارج هدایت کنند. این نوع فن که در سقف پارکینگ نصب میشود مناسب شرایطی است که نیاز به هوادهی زیاد در فضای محدودی باشد.
اجرای یک جت فن از قرار زیر است:
- موتور الکتریکی، که نیروی محرک سیستم جت فن است که باید پروانه اصلی را بچرخاند.
- پروانه اصلی، وظیفه تامین هوای تازه را بر عهده دارد.
- بدنه جت فن، که کارش نگهداری تجهیزات و سایر اجزای جت فن است. بدنه برخی جت فن ها قابلیت تغییر زاویه هم دارد.
تراست جت فن چیست؟
کارکرد جت فن ها بر این اساس است که هوا با سرعت زیادی از خروجی جت فن به بیرون رانده میشود (بر اساس قانون تکانه). هوای خارج شده هوای نزدیک خروجی جت فن را به سمت جلو پرتاب کرده و هوای اطراف را نیز با خود به سمت جلو حرکت میدهد. بنابراین یک جریان هوا در محیط به وجود می آید.
نیروی رو به جلویی که جت فن به هوای بیرون وارد میکند تراست یا رانش جت فن (Thrust) نامیده میشود. واحد تراست از آنجایی که نیرو هست نیوتن میباشد. مشخصه فن های معمولی ظرفیت هوادهی و افت فشار است در حالیکه مشخصه جت فن ها تراست آنها است.
قوانین و ضوابط سیستم تخلیه دود پارکینگ
در ادامه برخی از ضوابط سیستم تخلیه دود پارکینگ را با هم مرور میکنیم.
- پارکینگهایی که در طبقه همکف و منفی یک هستند با مساحت کمتر از ۳۰۰ متر مربع، اگر توسط رمپ به فضای بیرون دسترسی دارند نیازی به سیستم تهویه مکانیکی ندارند.
- سامانه تهویه برای پارکینگهای کمتر از ۵۰۰ متر مربع تا طبقه منفی ۳ میتواند تنها شامل کانال تخلیه همراه با ۲ فن معمولی باشد.
- پارکینگهای نیمه باز، نیازی به نصب کانال و دریچه هوای تازه ندارند. پارکینگ نیمه باز به پارکینگی میگویند که از یک طرف مرتبط با فضای آزاد است و این سطح باز به اندازه نیمی از سطح باز پارکینگهای باز باشد.
انواع فن تخلیه دود کدامند؟
بدون در نظر گرفتن جت فن ها، فن های معمولی که در سیستم مکانیکی تخلیه دود استفاده میشوند به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:
- فن تخلیه دود (Exhaust Fan):
این نوع فن، هوا و گازهای سمی و دود را به فضای بیرون منتقل میکنند. فن تخلیه باید در مقابل آتش سوزی و دماهای بالا مقاوم باشد.
- فن هوای تازه یا جبرانی (Supply Fan):
این فن، هوای تازه را از محیط بیرون به داخل هدایت میکند.
جمع بندی
انتخاب نوع سیستم تخلیه دود پارکینگ ها بسته به نوع پارکینگ انجام میشود. در این مقاله سیستم تخلیه دود پارکینگ و دو روش تخلیه طبیعی برای پارکینگ های باز و روش تخلیه مکانیکی (کانالی و جت فن) برای پارکینگ های نیمه باز و بسته مورد بررسی قرار گرفت که بسته به شرایط پارکینگ می توان یکی از آنها را به‌کاربرد.