همه چیز درباره فن تخلیه دود آتش نشانی
فن تخلیه دود یکی از تجهیزات ضروری برای امنیت ساختمان ها و اماکن مهم است. همیشه خطر آتشسوزی امنیت جسمی و روانی افراد را تهدید می کند و استفاده از سیستم هایی که آتش سوزی و یا صدمات ناشی از آتشسوزی را کاهش دهند بسیار ضروری است.
در این مقاله در ابتدا به ضرورت استفاده از فن تخلیه دود اشاره میکنیم سپس انواع این فن ها را بررسی کرده در ادامه توضیحی در مورد فضاهایی که نیاز به نصب چنین فن هایی در آنجا وجود دارد ارائه میکنیم سپس با فن های ضد انفجار آشنا میشویم و در انتها نوع خاصی از فن تخلیه دود را بررسی میکنیم.
فن تخلیه دود آتش نشانی چیست؟
تجهیزات بسیاری برای کاهش خطر آتش سوزی ها وجود دارد. یکی از آنها فن تخلیه دود یا همان هواکش تخلیه دود آتش نشانی است که به منظور خارج کردن دود و حرارت از محیط های بسته و نیمه باز به کار می رود. این فن ها با تخلیه دود و حرارت از محیط، مسیری امن برای خروج افراد از ساختمان در حال حریق و هم چنین مسیری برای ورود آتش نشان ها به منظور اطفاء حریق و نجات افراد فراهم می کنند.
این فن ها هم قابلیت خارج کردن دود از محیط را دارند و هم می تواند حرارت را از محیط را خارج کنند که این کار به کاهش دمای محیط و کمتر شدن آسیب به افراد حاضر در محیط منجر می شود. همچنین خطر احتمال انتقال حرارت و آتش سوزی در بقیه نقاط را کاهش میدهد. این فن ها وقتی دود را از محیط خارج می کنند در واقع بخش زیادی از خطر آتش سوزی را کنترل می کنند که همان خفگی در اثر تنفس دود و گازهای سمی است.
به فن تخلیه دود، فن فشار مثبت راه پله هم گفته میشود. چرا که یکی مکان هایی که چنین فن هایی در آنجا نصب میشود راه پله ها هستند. بسیاری اوقات در هنگام آتش سوزی خصوصا افراد ناآشنا به محیط مثل دانشآموزان و مراجعین ممکن است نتوانند راه فرار مناسبی پیدا کنند بدین دلیل لازم است که راه پله ها مجهز به فن تخلیه دود باشند تا مسیر آسان برای خروج افراد فراهم شود.
با توجه به حفاظتی که این فن ها از خسارت دیدن ساختمان و از آن مهمتر جان افراد می کند هزینه ای که برای این کار صرف می شود بسیار کمتر از هزینه ای خواهد بود که در صورت بروز آتش سوزی به اموال و ساختمان و جان افراد وارد میشود. بنابراین خصوصاً در مکان هایی که افراد زیادی در آنجا رفت و آمد دارند استفاده از این فن ها بسیار ضروری است.
انواع فن تخلیه دود
فن های تخلیه دود از جهت تزریق هوا به دو دسته تقسیم می شود:
- فن با تزریق مستقیم
- فن با تزریق شبکه ای
فن تخلیه دود با تزریق مستقیم
در این روش راه پله ها یا فضایی که می خواهیم فن را در آنجا نصب کنیم باید از طریق دریچه ها مستقیما با فضای باز ارتباط داشته باشد. در این روش فن در محل این دریچه ها نصب شده یک ورودی به هوای داخل راه پله دارد و از طرف دیگر با هوای باز بیرون در ارتباط است. بدین ترتیب هنگام کار کردن فن، هوا با راندمان بالایی از محیط خارج شده و به محیط باز فرستاده میشود. یکی از ضعفهای این روش احتمال تماس آتش با فن ها خواهد بود که می تواند به آن آسیب بزند، اما نقطه قوت آن هم راندمان بالا و عدم اتلاف انرژی می باشد.
فن تخلیه دود با تزریق شبکه ای
در این روش فن در مکانی خارج از محیط به عنوان مثال در پشت بام نصب میشود و از طریق کانال هایی با فضای راه پله مرتبط میشود در این روش باید از فن های با قدرت بالا استفاده کرد، چرا که بخشی از انرژی هنگام انتقال هوا در کانالها هدر میرود و افت فشار خواهیم داشت. نقطه قوت این روش این است که در این روش فن به هیچ وجه با آتش در تماس نیست و از لحاظ کارکرد دچار مشکلی نمی شود و به خوبی می تواند وظیفه خود را انجام دهد.
دلایل نصب فن تخلیه دود
با توجه به مطالب گفته شده ضرورت استفاده از فن تخلیه دود روشن شد، در ادامه دیگر دلایل مهم این کار را با هم بررسی می کنیم:
- در بسیاری از ساختمان های بلند، راه پله ها به هوای بیرون منفذی ندارد با توجه به فعالیت بدنی بالاتر افراد هنگام رفت و آمد در راه پله ها و نیاز بیشتر بدن به اکسیژن، این ضرروت به وجود می آید که راه پله ها مجهز به فن های تخلیه دود باشند.
- اگر در زمان آتش سوزی، آتش به راه پله ها نفوذ نکرده باشد تخلیه دود از راه پله میتواند مسیر دسترسی مناسبی برای خارج شدن افراد از ساختمان و ورود و خروج نیروهای آتش نشانی فراهم کند.
مکانهایی که باید به فن تخلیه دود مجهز شوند
مکان هایی هستند که بسیار بیشتر از سایر مکان ها لازم است که مجهز به فن تخلیه دود باشند. مانند:
- مراکز درمانی و بیمارستانها
- مراکز خرید بزرگ
- ساختمان های اداری و آموزشی بزرگ همچون دانشگاهها و وزارتخانه ها
- مراکز ورزشی
- ساختمانهای مسکونی بلند مرتبه
- مراکز اقامتی و هتل ها
انواع فن تخلیه دود از نظر انفجار
در برخی محیط ها با توجه به وجود مایعات و گازهای قابل اشتعال، امکان وقوع انفجار بالا می باشد به همین منظور فن های تخلیه دود در دو نوع تولید میشوند:
- فن معمولی
- فن ضد انفجار
فن های ضد انفجار که تحت استادندارهای معتبر اروپایی و آمریکایی تولید میشوند برای مکانهایی که مواد قابل انفجار در آنجا قرار دارد و با یک جرقه انفجار به وقوع میپیوندد ضروری می باشند مکانهایی مثل صنایع شیمیایی، پتروشیمی و پلایشگاهها از جمله فضاهایی هستند که از فن تخلیه دود ضد انفجار در آنها استفاده میشود.
مکانهای قابل انفجار در ۳ کلاس طبقه بندی میشوند:
- کلاس ۱: مکانهایی که در آن بخارات قابل اشتعال در حد معمول وجود دارد.
- کلاس ۲: فضاهایی که این گازها بیش از حد نرمال وجود دارد.
- کلاس ۳: محیطهایی که در آن بخارات قابل اشتعال در حد بالایی وجود دارد.
در محیط هایی که در هر یک از سه کلاس مذکور قرار میگیرند استفاده از فن ضد انفجار لازم است. در آخر به این نکته هم اشاره میکنیم که این فن ها در دو نوع تک فاز و سه فاز طراحی می شوند.
فن تخلیه دود F300 (جت فن)
از آنجا که فن F300 در واقع نوعی جت فن است، ابتدا باید بدانیم جت فن چیست؟ جت فن هایی نوعی فن و هواکش هستند که با توجه طراحی خاص بدنه و موتور این توانایی را دارند که هوا را به خوبی در محیط به جریان بیندازند و این مهم به دلیل قدرت پرتاب بالا و ساختار آنها صورت میگیرد.
اما جت فن F300 چه کاربردی دارد؟ این فن با وجود عدد ۳۰۰ در نام آن این توانایی را دارد که در محیط های داغ تا ۳۰۰ درجه برای مدت ۲ ساعت کارکرد خود را حفظ کند و بدون خرابی کار تهویه را به خوبی انجام دهد. بنابراین چنین هواکشی در زمان آتش سوزی های بزرگ میتواند کمک بسیار خوبی در جهت کاهش خسارات و ایجاد مسیری برای فرار افراد باشد.
استفاده از جت فن های F300 در فضاهای بسته این مزیت را دارد که نیاز به کانال کشی را رفع می نماید. حذف کانال کشی کمک بزرگی به طراحی فضا خصوصا در مواردی میکند که سقف محیط کوتاه است و فضایی برای نصب کانال ها وجود ندارد.
جمع بندی
ساختمان های بزرگ و پر رفت و آمد تا حد امکان باید به فن تخلیه دود آتش نشانی مجهز باشند. با وجود هزینه بر بودن این کار اما به دلیل امنیت جانی و مالی افراد این مهم بسیار ضروری است. انتخاب نوع فن تخلیه دود به شرایط ساختمان بستگی دارد که پیشتر به آن اشاره کردیم. همچنین توضیح دادیم که نوع خاصی از جت فن ها تا چه میزان به فرایند اطفاء حریق و کار نیروهای آتش نشانی و کاهش خسارات کمک می کند.